مطالعۀ جامعه‌شناختی ادراک از فساد اداری و عوامل اجتماعی مرتبط با آن در جوامع با فرهنگ خاص‌گرایی (مورد مطالعه شهر خرم‌آباد)

در مطالعات جامعه­شناختی، پیامدهای مثبت و منفی فراوانی برای موضوع خاص­گرایی در جامعه مطرح شده است، اما رسوخ خاص­گرایی در نظام اداری تبدیل به طاعونی برای این نظام می­شود. این موضوع، که در جوامع طایفه­ای به خویشاوندگرایی نیز نامیده می­شود، یکی از ابعاد فساد اداری است و سبب تسریع در رشد سایر ابعاد فساد اداری می­شود. برداشت ذهنی شهروندان یا ادراک از میزان فساد اداری بیش از میزان عینی این نوع از فساد مهم است. برهمین‌اساس پژوهش حاضر به‌دنبال پاسخ به دو سؤال است. وضعیت ادراک شهروندان شهر خرم‌آباد به‎مثابه یک جامعۀ خاص­گرا از فساد اداری و ابعاد مختلف آن چگونه است؟ مهم‌ترین عوامل اجتماعی مرتبط با آن چیست؟ برای پاسخ به این دو سؤال اصلی و سؤالات فرعی مشتق از آن از رویکرد بی­سازمانی اجتماعی با تأکید بر دیدگاه­های نظری دورکیم، مرتون و پارسونز استفاده شده است. روش پژوهش پیمایش با تکنیک پرسش‌نامه و جمعیت نمونه 400 نفر می­باشد که با نمونه­گیری خوشه­ای انتخاب شده­اند. یافته­ها نشان می­دهد که بیش از نیمی از پاسخگویان معتقدند که میزان فساد اداری در شهر خرم‌آباد در سطح بالایی قرار دارد و ادراک حدود نیمی دیگر نیز در سطح متوسط می‌باشد. براساس یافته‌ها خویشاوندگرایی و سوءاستفاده از موقعیت اداری مهم‌ترین عوامل مرتبط با فساد هستند. میزان پایبندی دینی کارکنان ادارات، سرمایۀ اجتماعی آنها، نظارت اداری و شفافیت و پاسخگویی با ادراک شهروندان از فساد اداری رابطۀ معناداری دارند. دو متغیر نظارت اداری و سرمایۀ اجتماعی کارکنان بیش از سایر متغیرها واریانس ادراک از فساد اداری را تبیین می­کنند. گسترش ادراک شهروندان شهر خرم­آباد از فساد اداری، احتمال ارتکاب به این عمل را در صورت فراهم شدن موقعیت برای شهروندان افزایش می­دهد. چنین وضعیتی نمی­تواند دورنمای مناسبی از کارایی اداری را فراهم آورد.